Yaşar ERTUĞRUL (Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisinden)
Bireyler üzerinde olumsuz etki yapan ve rahatsız eden seslere gürültü denilmektedir. Günümüzde, teknolojinin gelişmesiyle birlikte ortaya çıkmış olan gürültü kirliliği en önemli çevre sorunlarından biridir. Buna karşın ülkemizde en az bilinen kirlilik türüdür. Özellikle metropol kentlerimizde gürültü yoğunluğu oldukça yüksektir. Bu gürültünün başlıca sebepleri arasında; trafiğin yoğun olması, yerli yersiz korna sesleri, iş yerlerinden çıkan yüksek sesler, evlerdeki televizyon ve müzik aletlerinden çıkan sesler ve yapılan bakım-onarım çalışmaları gösterilebilir.
Gürültü, insan sağlığını fizyolojik ve psikolojik olarak tehdit etmektedir. Bu tehditleri kısaca 4 başlık altında toplayabiliriz. Bunların insan üzerindeki etkileri kısaca şunlardır:
-Fiziksel Etkileri: İşitme duyusunda meydana getirdiği olumsuz etkilerdir. Bu etkiler geçici veya kalıcı işitme kayıplarıdır.
-Fizyolojik Etkileri: Kan basıncının artması, kas gerilmeleri, stres, kalp atışlarının değişmesi, gözbebeği büyümesi, uykusuzluk, solunumda hızlanma.
-Psikolojik Etkiler: Davranış bozuklukları, sinir sisteminde bozukluklar, korku, rahatsızlık, yorgunluk, zihinsel işlevlerde yavaşlama.
-İş Başarımına Etkileri: Gürültünün iş verimini azaltması ve seslerin anlaşılmaması gibi görülen etkileridir. Gürültünün iş verimliliğini ve üretkenliği olumsuz yönde etkilediği araştırmalarla saptanmıştır. İşyerlerindeki gürültü düzeyi ile verimlilik arasında anlamlı bir ilişki vardır.
Gürültüye maruz kalma şiddeti ve süresi verilen zararın düzeyini etkiler.
Görüldüğü gibi gürültü kirliliği insanların işitme ve algılamasını olumsuz yönde etkilemekte, fizyolojik ve psikolojik dengelerini bozarak iş verimliliğini düşürmektedir. Bu etkileri azaltmak için toplum olarak bunlarla mücadele etmeli ve gerekli önlemler almalıyız. Alınacak bu önlemlerden bazılarını kısaca şöyle sıralayabiliriz:
-Düğün vb. törenlerde çevrede yaşlı, hasta ve bebeklerin olduğunu düşünerek buralarda aşırı gürültülü müzik çalınmaması ya da kapalı mekanların seçilmesi,
-Ev aletlerinin (çamaşır makinesi, elektrikli süpürge vb.) komşulara rahatsızlık verecek zamanlarda kullanılmaması,
-Evlerde kullanılan televizyon ve müzik aletlerinin yüksek seste dinlenmemesi,
-Çevredeki insanları rahatsız edecek gürültüden kaçınılması,
-Arabalarda gereksiz yere korna çalınmaması,
-Arabalardaki patlak eksozların tamir edilmesi,
-Evlerde yapılan bakım onarım işlerinin uygun gün ve saatlerde yapılması,
-Toplumun huzurunu bozacak davranışlardan kaçınılması ve başkalarının haklarına saygı gösterilmesi,
-Bina içerisinde ayak sesleri, merdiven ve aralarda yüksek sesle konuşmalar ve benzer gürültüleri önlemek için gerekli tedbirlerin alınması.
-Evlerde yapılan kutlamalarda komşuları rahatsız edici gürültüden kaçınılması,
-Tatil beldeleri ve dinlenme tesislerinde aşırı gürültü yapılmaması,
-Hava alanlarının, endüstri ve sanayi bölgelerinin yerleşim bölgelerinden uzak yerlerde kurulması,
-Kamuya açık olan yerler ile yerleşim alanlarında elektronik olarak sesi yükseltilen müzik aletlerinin rahatsız edecek düzeyde olmasının önlenmesi,
-İş yerlerinde çalışanların maruz kalacağı gürültü düzeyinin en aza (Gürültü Kontrol Yönetmeliğinde belirtilen sınırlara) indirilmesi.
Unutulmamalıdır ki çevremizde bizden başka insanlar da yaşamaktadır. Huzurlu bir ortamda yaşamak hepimizin hakkıdır. Hepimiz küçücük fedâkârlıklarla ve söz konusu konularda biraz duyarlılıkla hayat standartlarımızı yükseltebilir, ruh sağlığımızı ve çevremizi koruyabiliriz.
